De wijsheid uit onverwachte bron
Ken je dat, zo’n moment waarop er een antwoord verwacht wordt – en je hebt werkelijk geen idee? Waarschijnlijk wel. Maar er is goed nieuws: we hebben allemaal de wijsheid om op elke vraag te kunnen reageren. En die wijsheid komt uit een onverwachte bron
We hebben elkaar bijna 2 jaar niet live gezien. En nu gaat het team eindelijk weer met elkaar de hei op. Ik ben gevraagd de dag te faciliteren. We hebben een volle agenda dus er is geen tijd te verliezen. We moeten inhalen wat we hebben laten liggen. We duiken er meteen vol in.
Doen of gedoemd zijn
‘Doen’ vinden we prettig. De rush van dopamine, die ontstaat als we dingen voor elkaar krijgen, geeft een goed gevoel. De korte termijn beloning waar we zo naar verlangen. Hiermee geeft het lijf allerlei signalen die ons gedrag versterken of juist afremmen. Dingen doen activeert het gevoel dat je goed bezig bent, dus daar wil je meer van.
Het team kijkt dan ook verstoord op als ik voorstel eerst te vertragen. Uit de actie te stappen, even afstand te nemen en in te checken op wat er op dit moment aan de orde is in onszelf.
Ik besteed bewust geen aandacht aan de ongemakkelijke blikken.. “Doe gewoon maar even mee. Het ergste dat je kan gebeuren is dat je 7 minuten aan het dagdromen bent.” Dan begeleid ik ze langzaam naar zichzelf. “Ga comfortabel zitten op je stoel. Met je voeten op de grond en een rechte rug. Haal je aandacht uit de ruimte, uit de verbinding met je teamgenoten en terug naar jezelf. Word je bewust van hoe je hier zit. Adem een paar keer bewust in waarbij je de lucht tot diep in je buik laat komen en weer loslaat. En, als je dat prettig vindt, sluit dan ook je ogen.” Als je je ogen namelijk dichtdoet, sluit je 80% van de visuele indrukken buiten. Een handig hulpmiddel als je je aandacht naar binnen wilt richten.
Er klinkt onrustig geschuifel. Als ik mijn blik rond laat gaan langs de teamleden (die nu bijna allemaal ontspannen met de ogen dichtzitten) blijf ik hangen bij Sanne. Zij kijkt mij recht aan. Haar ogen schieten op en neer. Ze wiebelt een beetje, ze lacht zenuwachtig. Dit is voor haar duidelijk heel ongemakkelijk.
Dan vraag ik de deelnemers in te checken in hun eigen lijf. “Hoe voel je je nu? Wat in je lijf vraagt de aandacht?” Ik nodig ze uit, zonder iets te hoeven veranderen, gewoon de aandacht te richten op de ademhaling en de subtiliteit van wat er zich onderhuids afspeelt. De filosoof Eugene Gendlin heeft het over ‘felt sense’: de subtiele fysieke sensatie die leeft tussen je bewuste en onbewuste brein. Ik vervolg: “Neem even de tijd om je bewust te worden van het gevoel in je lijf.” Inmiddels zie ik Sanne ook ontspannen.
Na een paar minuten vraag ik ze de ogen te openen en stel ik de vraag: “Wat staat ons te doen vandaag?” De antwoorden komen snel: in plaats van meteen de inhoud in te duiken willen we eerst weten hoe het echt gaat met elk teamlid. Dus gooien we de agenda om en luisteren eerst naar elkaar.
Even later vraag ik ze wat je van de oefening vonden die we net deden. Een aantal deelnemers voelt zich daardoor meer aanwezig en wakker. Sanne is eerst stil. Dan zegt ze:
“Wat een ongelofelijk verschil maakt dit, die paar minuten. Ik kwam gejaagd binnen en je vraag om te vertragen triggerde me big time. Maar toen ik me eraan over gaf was ik verbijsterd over de aanwezigheid van allerlei gevoelens, waar ik me helemaal niet bewust van was. Dit bewustzijn maakte me ontspannen en tegelijkertijd alert en zo veel meer hier. Het werd me opeens heel helder wat ons te doen staat vandaag: ik wil eerst weten hoe het met iedereen is nadat we elkaar zo lang niet fysiek gezien hebben..”
Dat is natuurlijk precies waarom we begonnen met deze vertraging: contact maken met het gevoel. Gevoel is de verbinding tussen je brein en je lijf. Het punt waarop de fysieke en mentale gewaarwording dezelfde taal spreekt, waar grenzen vervagen en waar je kan onderscheiden wat werkelijk van belang is voor alle aspecten van je systeem. We gebruiken de stilte om te luisteren naar het fluisteren (of schreeuwen) van de innerlijke stem en er achter te komen wat onze aandacht nodig heeft.
Door je bewust te worden van je lijf, krijg je toegang tot een intelligentie die voorbij de capaciteit van je brein gaat. Een universum aan wijsheid waar je in de dagelijkse drukte, het ritme van doen, doen, doen soms aan voorbijgaat.
En daar hoef je helemaal niet in te geloven, zoals Sanne wellicht dacht. Het lichaam reageert autonoom. Op de vertraging, op de verdieping van de ademhaling en zet de poort open naar dieper ‘weten’.
We kennen allemaal slimme leiders die in hun carrière groot gegroeid zijn door handig gebruik te maken van hun intellect. Het slimste kind van de klas komt in onze cultuur een heel eind. Met een lichaam dat vooral dient als het voetstuk voor het hoofd. Erop gericht om de signalen van het lichaam te negeren en zich te laten leiden door het intellect. Maar in de huidige, spannende tijd, waarin verandering vaak de enige constante is en ‘disruptie’ de status quo, is leiderschap ‘weten’ niet voldoende.
Zoals Pete Hamill zo mooi zegt in zijn boek ‘Embodied Leadership’: “We hebben leiders nodig die de capaciteit om te kunnen leiden in de complexiteit en ambiguïteit belichamen.” Een solide huwelijk tussen lichaam en hoofd maakt dat je toegang hebt tot je creativiteit, het vermogen om te scheppen. Dat is wat er nodig is om antwoord te geven op de vragen waar je geen idee van hebt.
Op deze off-site dag is het cruciaal dat we onze aandacht richten op wat echt belangrijk is. Op dat waar we met het collectief behoefte aan hebben. Niet gewoon doen, maar vooral doen wat verschil maakt. De vertraging aan de start van de dag helpt om ons te verbinden met dat wat in ons leeft en daarnaar te handelen.
Oefening baart kunst
Natuurlijk zijn zo’n paar minuten aan het begin van de dag niet voldoende om diep ingesleten patronen uit te bannen. Het vraagt oefening om nieuw gedrag in te slijten. Vaak bestaan onze patronen al jarenlang en zullen het weer overnemen zodra ze de kans krijgen. Maar door te oefenen cultiveer je meesterschap en indrukwekkende resultaten beginnen vaak met een kleine stap.
Als we onze focus richten op ons lijf en ons verbinden met de innerlijke stilte, komt onze wijsheid naar boven als een heldere ster. Als embodied leaders, (h)erkennen we de intelligentie die van binnenuit komt als een waardevolle bron voor bevrijding.
Daarom integreren we bij LOF, bewust het lijf in onze aanpak. Met kleine experimenten, in het moment die ons bewust maken van het effect van nieuwe inzichten. En door bewuste, regelmatige oefening om de diep ingesleten patronen nieuwe lading te geven.
LOF is een facilitator development programma dat je ondersteunt op je weg naar meesterschap in het faciliteren van teams. Wil je meer weten? Bekijk het programma hier.
Of neem contact op via jeroentje@liberationoffacilitation.com om verder te onderzoeken.
Commenti